مدیریت زمان راهکاری مناسب برای شب‌های امتحان

دانشجویان قشر عظیمی از جمعیت جوان کشور را شامل می شوند و برای ایشان هزینه و انرژی کلانی صرف می شود، به امید آنکه افرادی متخصص و سالم برای جامعه تربیت شوند.
پذیرش نقش دانشجو به این معناست که وی باید بیشتر وقت خود را برای مطالعه و تحصیل اختصاص دهد، پس نیاز است که حداقل دو برابر واحدهای اخذ شده در طول هفته ، زمان برای مطالعه دروس خود درنظر بگیرد.
عدم برنامه ریزی صحیح برای مطالعه و امتحان پایان ترم و همچنین اهمیت زیاد دادن به مدرک و نمره، موجبات استرس را فراهم آورده و در نهایت آنان را ترغیب خواهد کرد که اکثراً شب های امتحان به صورت فشرده مطالعه کنند.بیدار ماندن در شب امتحان به ویژه برای آنهایی که در طول ترم توجه چندانی به امتحان پایانی نداشته اند، اهمیت بسیار دارد تا آنجا که مشاهده می شود برخی جوانان برای بیدار ماندن متوسل به داروهای نسخه ای می شوند از جمله ی این داروها ریتالین از خانواده آمفتامین ها می باشد،غافل از اینکه مصرف این دارو مضرات زیادی به دنبال دارد.
سو استفاده از داروها یکی از معضلات مهم بهداشتی و اجتماعی در اغلب جوامع بشری است . این معضل ، در جوامعی که دارای جمعیت جوان تر هستند ، از اهمیت بیشتری برخوردار است . یکی از مهم ترین گروهای جوان دانشجویان هستند .بدست آوردن آمار صحیح در این زمینه تقریباً ناممکن به نظر می رسد . اما نفوذ و میزان مواد مخدر در جامعه چنان هولناک است که موسسات آموزش عالی نباید منتظر شواهد آماری دقیقی در این مورد بمانند بلکه هم اینک باید سیاست های پیشگیری موثری را تدوین و اجرا کنند .
عدم آگاهی از آثار و ویژگیهای ریتالین می تواند نگران کننده باشد
برخی از جوانان هنگام استرس و فشار درسی تحمل خود را از دست داده و متاسفانه تصور می کنند که با مصرف ریتالین می توانند تمرکز و قدرت حافظه خود را افزایش داده همچنین با کاهش خواب مشکلشان را حل کنند.
علل عمده گرایش جوانان به مواد مخدر و اعتیاد آور خلا آموزش های صحیح و کاربردی در این زمینه می باشد همچنین در بررسیها و آمارهای موجود در زمینه سوء مصرف مواد در میان دانشجویان آمریکایی که تحت عنوان نگاهی به آینده چاپ شد
( دی جنگ و همکاران 1998) مشخص شد که اکثر دانشجویان ، مصرف مواد مخدر را خطر جدی تلقی نمی کنند . بنابراین آموزش و آگاهی دادن به ایشان در زمینه مواد اعتیادآوری مانند ریتالین که با عناوین موجه به آنها معرفی شده غافل از اینکه تمایل به مصرف مواد مخدر را افزایش می دهد ، می تواند مانع گرایش ایشان به مصرف این دارو باشد.
ریتالین چیست
ریتالین در سال 1954 به بازار دارویی جهان عرضه شد که در ابتدا دارویی برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن بود به تدریج و با مطالعات بیشتر از آن در درمان بچه‌های بیش فعال استفاده شد، اما در سال 1998، دانشجویان، دانش‌آموزان دبیرستانی و نوجوانانی که قصد داشتند در شبهای امتحان بیدار بمانند به مصرف کنندگان قهار این قرص پیوستند. ریتالین شایع‌ترین داروی محرک مغزی است که تجویز می‌شود. این دارو با جلوگیری از بازجذب منوآمین‌ها باعث افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز می‌شود و در نتیجه با افزایش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، اثراتی چون افزایش یا حفظ هوشیاری، رفع خستگی و افزایش توجه دارد. ریتالن دارویی است که توسط پزشکان تجویز می شود بنابراین دانشجویان تصور می کنند این قرص ها بی خطرند در حالی که مصرف خود سرانه این قرص ها می تواند عوارض مشابه کوکایین و امفتامین داشته باشد .

ریتالین قابلیت سوء‌مصرف دارد. این دارو همانند سایر محرک‌ها سطح دوپامین را بالا می‌برد، اما چون با دوز دارویی سطح دوپامین به‌آرامی بالا می‌رود، سرخوشی مگر در موارد نادر به‌طور عمده رخ نمی‌دهد. قابلیت سوءمصرف زمانی افزایش می‌یابد که دارو خرد و به‌داخل بینی کشیده یا تزریق شود که در این صورت اثراتی شبیه کوکایین ایجاد می‌کند. اثرات شبیه کوکایین همچنین در دوزهای بالای خوراکی هم رخ می‌دهد. با این‌همه، اثرات شادی‌آور آن در افراد مختلف متفاوت است ریتالین حقیقتاً در تاثیر بر گیرنده‌های دوپامین نسبت به کوکایین قوی‌تر است. منبع اولیه برای سوء‌مصرف ریتالین در واقع تغییر مسیری است از تجویز قانونی دارو به‌سمت مصارف غیرقانونی. معمولاً افرادی که ریتالین را برای بیدار ماندن مصرف می‌کنند، قرص آن را می‌خورند، اما افرادی که دارو را به ‌داخل بینی می‌کشند یا تزریق می‌کنند، برای سرخوشی مصرف می‌کنند.
ریتالین تمایل زیادی به ایجاد وابستگی و مصرف اعتیادگونه دارد که ناشی از شباهت ساختمانی زیاد آن به آمفتامین و کوکایین است. سوء‌مصرف محرک‌ها در دانشجویان بیشتر از جوانان غیردانشجو است. دانشجویان ریتالین را هم برای کمک مطالعه و هم برای بیدار ماندن مصرف می‌کنند.
شایع ترین عوارض مصرف خود سرانه قرص های ریتالین عبارتند از :
·     عصبی شدن و بی خوابی
·     احساس سر درد و سرگیجه
·     تغییرات ضربان قلب و فشار خون
·     خارش و ج.ش های پوست
·     دردهای شکمی ، کاهش وزن و مشکلات معده
·     مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی )
·     بروز حالتهای روان پریشی ( جنون ) و علائم وابستگی به ریتالن
·     بروز افسردگی پس از قطع
عوارض مصرف مقدار زیاد ریتالین :
·     از دست دادن اشتها و سو تغذیه
·     لرزش و پرش عضلات
·     تب ، تشنج و سر درد
·     نا منظم شدن ضربان قلب و تنفس
·     اضطراب و بی قراری
·     تکرار حرکات و اعمال بی هدف
·     بروز حالات سو ظن ، توهم و هذیان
·     احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست
·     مرگ ( تاکنون چندین مورد مرگ ناشی از مصرف ریتالین گزلرش شده است )
یکی دیگر از مضرات ریتالین در استفاده طولانی مدت کمبود کلسیم و پوکی استخوان است همچنین ریتالین باعث از بین بردن لیبدو و میل جنسیمی شود .از اثرات بد ان می توان به اب شدن عضلات و کاهش قوای جسمی و ایجاد حالت پارانوئید اشاره کرد .در کسانی که سابقه اسکیزوفرنی دارند احتمال بروز ان بسیار زیاد است و علایم مصرف طولانی مدت ان همانند بیماران اسکیزو فرن است .البته لازم به ذکر است که مصرف این دارو سبب گرایش و افزایش تمایل مصرف کنندگان به استفاده از انواع مواد مخدر می شود .
مدیریت زمان و برنامه ریزی :
آیا میدانید که عمر یک انسان تا رسیدن به 60 سالگی ، چگونه می گذرد ؟
تقریباً
·     25 سال در خواب
·     8 سال در خواندن و یاد گرفتن و یاد دادن
·     6 سال در استراحت
·     7 سال در تعطیلات و تفریح
·     5 سال در حرف زدن و گفتگو با دیگران
·     4 سال در غذا خوردن
·     3 سال در رفت و آمد
وقت ، تنها سرمایه ای است که فقط قابل خرج کردن است نه پس انداز کردن
مدیریت زمان به فرد کمک می کند تا استرس و اضطرابی را که اغلب تجربه می کنند ، کاهش دهد. همچنین توانایی برنامه ریزی ، به دیگران واگذار کردن کارها ، سازمان دهی ، هدایت و کنترل کارها را به فرد می دهد.
مرحله اول به تعیین اهداف زندگی اختصاص دارد .بدین وسیله هر فردی می تواند بداند که زمان روزانه خود را چگونه مدیریت کند تا به این اهداف برسد .
تعیین هدف ، فرایند رسمی برنامه ریزی شخصی است . با هدف گذاری منظم و مداوم به شکل عادتی ، فرد تصمیم می گیرد که می خواهد به چه چیزی برسد و گام های رسیدن به آن اهداف مرحله به مرحله چه هستند .
دانشجو باید بداند که چه زمانی تعیین هدف به بیراهه می رود ؟
هر فردی باید بداند که در حوزه های مختلف زندگی چه اهدافی دارد . پس از تعیین اهداف ، باید فعالیت ها طوری تنظیم شوند که فرد بتواند به این اهداف برسد . با محاسبه ساعات موجود در هفته می بینیم که هر کسی در طی هفته 168 ساعت در اختیار دارد که می تواند برای آن برنامه ریزی کند .
برخی از کارها زمان مشخصی دارند که باید درست در همان زمان انجام شوند ، تمرین مهارت مدیریت زمان را بهتر است با برنامه ریزی هفتگی شروع کرد .بعد از انجام این برنامه ریزی ، فرد باید این برنامه را پیگیری نموده و در طی کار به موانع و مشکلات رخ داده توجه نماید .به این ترتیب لازم است که فرد همواره به موانع و مدیریت زمان خویش توجه داشته و برای برطرف کردن آن موانع تدبیر اندیشی کند .
در کارگاه های مدیریت زمان به این موارد پرداخته می شود :
توجه داشته باشید که مدیریت زمان یک فعالیت کاملاً شخصی است بنابراین فعالیت های این کارگاه همگی به صورت انفرادی طراحی شده اند ولی می توانید از افراد بخواهید که در گروه های کوچک کار کنند و نتایج کار خود را بر روی دیوار کارگاه نصب کنند تا دیگران نیز این فعالیت ها را ببینند .
بدون برنامه ریزی و سازماندهی درست ممکن است کارهایی را انجام بدهیم که نیازی به انجام آنها نباشد و یا کارهایی را که نیاز به انجام آنها داریم را به موقع انجام ندهیم و فرصت ها را از دست بدهیم .
برنامه ریزی یعنی هنر طراحی تعادل بین هدف ها ، فعالیت ها ، افراد و زمان .
یک نکته مهم و اساسی در برنامه ریزی و اجرای برنامه وجود دارد ، و آن این است که برای موفقیت در یک برنامه نیاز به برنامه ریزی درست داریم و هم نیاز به اجرای درست .
در صورتی که برنامه ریزی نابجا باشد ولی آن را بجا اجرا کنیم ، رسیدن به موفقیت با ریسک همراه است و در صورتی که آن را نابجا اجرا کنیم در واقع برای شکست برنامه ریزی کرده ایم . اگر برنامه ریزی بجا باشد ولی آن را بجا اجرا نکنیم فرصت های خوب را از دست می دهیم و در صورتی که آن را بجا اجرا کنیم موفق می شویم .پس به خاطر داشته باشیم که موفقیت یعنی برنامه ریزی بجا و اجرای بجا و شکست یعنی برنامه ریزی و اجرای نابجا.
بدترین نوع هدر دادن وقت این است که کارهایی را که اصلاً نیازی به انجام دادن آنها نیست به بهترین نحو ممکن انجام دهیم بنابراین پیش از انجام هر کاری که برای آن برنامه ریزی کرده اید به یاد انواع کار باشید .
بنابراین سعی کنید برای کاری که فقط از شما ساخته است برنامه ریزی کنید و برای کاری که هم از شما هم از دیگران یا کاری که فقط از دیگران ساخته است ، کاری نداشته باشید و در صورتی که درگیر این جور کارها شدید ، آن را به دیگران واگذار کنید و اگر توانستید بر درستی انجام آن را زیر نظر بگیرید.
اولویت در برنامه ریزی با کارهای مهم غیرفوری است . انجام کارهای مهم و غیر فوری که براساس ارزش های بنیادین ما استوار شده باشند ، لذتی وصف نشدنی در پی خواهد داشت . بنابراین نیاز است که همین امروزدانشجو وقت بگذارد و فهرستی از کارهای مهم و غیر فوری خود تهیه کند و بعد آنها را اولویت بندی نماید.

منابع
-     مهارتهای زندگی (1) ، منصور دهستانی ، تهران ، جیحون ، 1387
-     راهنمای عملی برگزاری کارگاههای آموزش مهارت های زندگی ( ویژه دانشجویان ) ، ( لادن فتی ، فرشته موتابی ، شهرام محمد خانی ، مهرداد کاظم زاده عطوفی ) ، تهران ، نشر دانژه ، 1385
-     جهان نیوز
-     نشریه پرستاری ایران،مقاله شناخت سوء مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان شهرستان لارستان ، پاییز 1384 ، فروتنی محمد رضا ، رضاییان محسن
-     سمینار همایش سراسری اعتیاد و چالش ها ، پیشگیری سوء استفادهاز مواد مخدر در بین دانشجویان ، آبان 1381، مریم محمودی